Monety bulionowe a kolekcjonerskie – najważniejsze różnice

Między monetami bulionowymi a kolekcjonerskimi znajdziemy sporo różnic. Wartość tych pierwszych wynika głównie z rynkowej ceny kruszcu w nich zawartego. Z kolei wartość monet kolekcjonerskich może wynikać z innych czynników, na przykład ich unikalności. Oto najważniejsze różnice między wyrobami inwestycyjnymi a kolekcjonerskimi.

Kluczowy aspektem jest cel emisji monety

Monety bulionowe są wybijane w celu inwestycyjnym, a ich cena odwzorowuje rynkową cenę kruszcu w nich zawartego. Cena jest powiększona o inne (relatywnie niewielkie) koszty związane z wytworzeniem i sprzedażą. To m.in. koszty wyprodukowania, transportu, przechowywania czy marża sprzedawcy. Monety inwestycyjne kupuje się w celu lokowania kapitału (dlatego często można spotkać się z terminem monety lokacyjne).

Przeczytaj także: Najpopularniejsze złote i srebrne monety bulionowe

Z kolei monety kolekcjonerskie są często emitowane z okazji rocznic lub wydarzeń historycznych. Zwykle mają ograniczone nakłady i nie są tak powszechnie dostępne jak monety bulionowe (które są emitowane regularnie, w dużych nakładach i sprzedawane w sklepach na całym świecie). Monety kolekcjonerskie to często wyroby, które były emitowane w przeszłości, a dziś nie są już dostępne. Ich wycena zależy od – między innymi – rzadkości, stanu zachowania i zainteresowania kolekcjonerów.

Monety bulionowe są zaliczane do złota inwestycyjnego

Warto pamiętać, że polskie przepisy wyróżniają złote monety inwestycyjne (w odróżnieniu od monet o innym charakterze). Zgodnie z Ustawą o podatku od towarów i usług (art. 121), złotem inwestycyjnym są monety, które spełniają łącznie poniższe warunki:

• posiadają próbę co najmniej 900 tysięcznych,
• zostały wybite po roku 1800,
• są lub były obowiązującym środkiem płatniczym w kraju pochodzenia,
• są sprzedawane po cenie, która nie przekracza o więcej niż 80% wartości rynkowej złota zawartego w monecie.

We wspomnianym artykule Ustawy wspomniano jednocześnie, ze złotych monet, które spełniają te warunki, nie traktuje się jako przedmiotów kolekcjonerskich o wartości numizmatycznej. Wszystkie wymienione cechy złota inwestycyjnego spełniają monety bulionowe.

Zawartość kruszcu

Monety bulionowe (jako monety inwestycyjne) są wykonane z czystego metalu szlachetnego – bez domieszek innych kruszców, lub też z niewielkimi ich domieszkami. Monety lokacyjne są wytwarzane ze złota, srebra, platyny lub palladu.

Monety kolekcjonerskie mogą być wykonane z różnych kruszców. Może to być jeden metal szlachetny (np. srebro), stop różnych metali lub kruszce, które nie mają charakteru inwestycyjnego we współczesnym rozumieniu. Kolekcjonerzy kupują na przykład monety wykonane z miedzi, która jest metalem półszlachetnym.

Złoto kolekcjonerskie a inwestycyjne – zasady emisji

Monety bulionowe produkowane są w dużej skali, według standaryzowanych zasad – w wadze 1 uncji trojańskiej kruszcu, czyli 31,1 g (lub mniejszych wariantach, np. 1/2, 1/4, czy 1/10 oz). Zdarzają się jednak wyjątki od reguły, na przykład Chińska Panda, która produkowana jest w masie 30 gramów.

Różne monety bulionowe o tej samej masie zwykle mają porównywalne wymiary. Wybija się na nich informacje o podstawowych parametrach, takich jak masa i próba kruszcu, rok wybicia i nominał (choć i tu zdarzają się wyjątki – na przykład Krugerrand to moneta, w której nominału nie wskazano).

Monety kolekcjonerskie natomiast są dostępne w różnych formach – nie są wyrobami tak standaryzowanymi jak monety bulionowe. Nie zawsze znajdziemy tu również informacje o próbie kruszcu (obowiązkowej dla wyrobów bulionowych).

Wzornictwo

Znane na całym świecie monety bulionowe, takie jak Krugerrand, Kanadyjski Liść Klonu czy Wiedeński Filharmonik, są wybijane od lat z niezmienionym wzorem (lub zmiany te są nieznaczne). Aktualizowana jest jedynie informacja na temat roku emisji monety, a pozostałe elementy pozostają takie same. Choć oczywiście nie jest to regułą i na rynku dostępne są również monety, których zdobienie często się zmienia. Tak jest na przykład w przypadku monet serii Lunar, które nawiązują do chińskiego kalendarza księżycowego (w 2024 roku możemy kupić Rok Smoka, rok wcześniej w ramach serii wybijano Rok Królika).

Ponieważ monety bulionowe są emitowane w dużych nakładach, a ich wzór powtarza się na ogromnej liczbie egzemplarzy, nie są traktowane jako wyroby rzadkie. W przypadku tych kolekcjonerskich wysoka wartość może wynikać z unikalności wzoru lub innej przyczyny, która sprawia, że jest ona monetą rzadką (np. jeśli stanowi destrukt menniczy).

Cena i zasady sprzedaży

Monety bulionowe są prawnym środkiem płatniczym w kraju, z którego pochodzą i zwykle mają określony nominał. Tym samym na przykład w Austrii można zapłacić za zakupy monetą Wiedeński Filharmonik 1 oz, której nominał to 100 euro (w sierpniu 2024 roku to około 430 złotych). Tymczasem rynkowa wartość złota w tej monecie to w przeliczeniu na złotówki około 10 000 zł.

Tym samym nominał monety bulionowej nie odpowiada jej rzeczywistej wartości (jest dużo niższy). Podobnie jest w przypadku monet kolekcjonerskich, choć wiele z nich nie ma wskazanego nominału.

Cena

Jak już wspomnieliśmy, cena monet bulionowych jest bliska cenie kruszcu spot powiększonej o koszty produkcji.

Cena monet kolekcjonerskich może nierzadko znacznie przewyższać wartość metalu, z którego zostały wykonane (ze względu na unikatowość wyrobu).

Przeczytaj także: Gdzie trzymać złoto? Przechowywanie monet

O czym jeszcze pamiętać?

Choć cena monet bulionowych wynika przede wszystkim z zawartości kruszcu, zdarza się, że od niej odbiega. Moneta może zostać wyceniona niżej, jeśli jest uszkodzona (na przykład na jej powierzchni znajdują się wgniecenia lub rysy). Monety bulionowe o relatywnie niewielkim nakładzie (np. emitowane w ramach specjalnych edycji) mogą być droższe niż podobne wyroby bulionowe o tych samych parametrach. Tym samym opisane wcześniej zasady nie działają bezwyjątkowo, a niektóre monety bulionowe mogą mieć cechy monet kolekcjonerskich.

Monety bulionowe charakteryzują się większą płynnością (zbywalnością), ponieważ są produkowane według powtarzalnych zasad. Ze względu na duży nakład są szeroko rozpoznawalne i łatwiej zweryfikować ich autentyczność.

Z kolei wycena monet kolekcjonerskich jest w pewnym sensie uznaniowa (różni kupujący mogą być w stanie zapłacić różne ceny). Do obiektywnej oceny wartości monety kolekcjonerskiej niekiedy potrzeba opinii eksperta znającego rynek numizmatyczny. Cena monet bulionowych jest łatwa do określenia, ponieważ odpowiada wartości kruszcu.

Przeczytaj także: Britannia – jedna z najważniejszych europejskich monet