Metale szlachetne – czym są i co warto o nich wiedzieć?

Metale szlachetne to grupa metali, które są ponadprzeciętnie odporne na działanie czynników zewnętrznych. Zaliczamy tu między innymi złoto, srebro, platynę i pallad. Czym dokładnie są metale szlachetne, jak odróżnić je od innych pierwiastków i co sprawia, że są uważane za dobry produkt inwestycyjny?

Co to są metale szlachetne?

Metale szlachetne są bardzo odporne chemicznie, a przez to trwałe. Nie reagują (lub reagują bardzo słabo) z innymi pierwiastkami, dlatego trudno zmienić ich właściwości. Są odporne na korozję, działanie kwasów i wszelkiego rodzaju niekorzystnych warunków, takich jak wilgoć i skrajne temperatury. Z tego właśnie powodu złoto zakopane w ziemi lub odnalezione po wielu latach na dnie morza, nie różni się niczym od świeżo wytopionych sztabek czy monet. Złoto (a także większość pozostałych metali szlachetnych) może zniszczyć jedynie woda królewska, czyli roztwór kwasu solnego i azotowego, mający silne właściwości utleniające. Cechą charakterystyczną tej grupy metali jest połyskliwość oraz – po zapewnieniu odpowiednich warunków – plastyczność.

Pełną listę metali szlachetnych tworzą: 

• złoto, (łac. aurum, symbol Au),
• srebro (łac. argentum, symbol Ag),
• platyna (łac. platinum, symbol Pt),
• pallad (łac. palladium, symbol Pd),
• ruten (ac. ruthenium, symbol Ru),
• rod (łac. rhodium, symbol Rh),
• osm (łac. osmium, symbol Os),
• iryd (łac. iridium, symbol Ir).

Lista metali szlachetnych (taka jak powyżej) została zapisana również w ustawie Prawo probiercze z 2 kwietnia 2011 roku.

Metale szlachetne – zastosowanie

Ze względu na swoją niezwykłą trwałość, metale szlachetne mają wiele zastosowań. Wiele z nich jest doskonałymi przewodnikami, dlatego też szeroko używa się ich w elektronice, przemyśle i wielu branżach związanych z nowoczesnymi technologiami. Oto kilka przykładów: 

• Platyna – produkuje się z niej między innymi ogniwa paliwowe, przewody, osłony kabli i różne komponenty tworzące urządzenia RTV i AGD. Przeczytaj więcej: platyna – właściwości i zastosowanie.
• Pallad – jest niezastąpiony w branży motoryzacyjnej, w produkcji katalizatorów samochodowych (ma wyjątkowo silne właściwości katalityczne). Przeczytaj więcej: pallad – właściwości i zastosowanie.
• Srebro – jest dobrym przewodnikiem, ma również działanie antybakteryjne, dlatego znalazło zastosowanie w medycynie i kosmetologii. Dowiedz się więcej: Srebro – właściwości i zastosowanie.
• Iryd – dodawany jest do stopów metali, aby zwiększyć ich twardość oraz wytrzymałość. Podobnie wykorzystuje się osm (który znajdziemy na przykład w stykach elektrycznych i stalówkach wiecznych piór). Podobnie wykorzystuje się osm (który znajdziemy na przykład w stykach elektrycznych i stalówkach wiecznych piór). 
  
  Metale szlachetne występują stosunkowo rzadko, a ich wydobycie jest zazwyczaj trudne. W dodatku ze względu na połyskliwą niepowtarzalną barwę oraz trwałość są pożądane w jubilerstwie i innych branżach, które produkują wysokiej jakości wyroby estetyczne. W ten sposób wykorzystuje się przede wszystkim złoto, srebro i platynę. Trzy wymienione oraz pallad to jednocześnie najpopularniejsze metale inwestycyjne.

Właściwości metali szlachetnych w kontekście inwestycyjnym

Złoto od wieków uznawane jest za bezpieczną przystań dla pieniędzy. Głównie dlatego, że patrząc historycznie, jego ceny stabilnie rosną. Dzieje się tak nawet w czasach kryzysów (choć trzeba mieć świadomość, że w krótkim okresie ceny mogą ulegać wahaniom). Dlatego taką inwestycję warto traktować długoterminowo. Więcej o cenach złota w ostatnich latach oraz o możliwościach inwestowania w żółty kruszec przeczytasz w naszym artykule: Dlaczego warto kupować teraz złoto?

Srebro, platyna i pallad mają, jak powiedzieliśmy wcześniej, duże znaczenie w przemyśle, w tym w wielu perspektywicznych branżach, takich jak motoryzacja, odnawialne źródła energii, czy przemysł lotniczy i kosmiczny. Niektóre z nich są trudno dostępne, jednocześnie bardzo potrzebne w wielu gałęziach gospodarki. Jaskrawym przykładem jest wspomniany wcześniej pallad, który pozwala tworzyć katalizatory i inne urządzenia pozwalające ograniczyć emisyjność samochodów – do czego zobowiązują nowe regulacje, m.in. Unii Europejskiej. Coraz większe zapotrzebowanie, przy nienadążającej za popytem podaży sprawia, że ceny tego metalu rosną. W podobny sposób platyna (w mniejszym stopniu także srebro) jest niezbędna w transformacji energetycznej, czyli wdrażaniu tzw. zielonej energetyki. 

Jak odróżnić metale szlachetne? Co jeszcze warto o nich wiedzieć?

Cechą charakterystyczną metali szlachetnych jest mniejsza lub większa połyskliwość oraz barwa – żółta, biała lub szara. Mimo to nie zawsze można je rozpoznać na pierwszy rzut oka. Dla przykładu złoto może być pomylone z niewiele wartymi surowcami: tombakiem i pirytem (które nazywa się także złotem głupców). Tombak to dwuskładnikowy mosiądz (stop miedzi z cynkiem), który barwą i połyskliwością przypomina królewski kruszec – jednocześnie w przeciwieństwie do złota, z czasem matowieje i przyjmuje nieestetyczny wygląd. Piryt natomiast to siarczek żelaza, który występuje w przyrodzie naturalnie. Również matowieje z czasem, znacznie łatwiej można go również uszkodzić. Złoto od elementów go imitujących można odróżnić na przykład próbą magnesu (czyste złoto bez domieszek nie reaguje z magnesem). Warto dodać, że metale szlachetne występują w przyrodzie w postaci rodzimej, tzn. bez połączeń z innymi pierwiastkami lub substancjami (między innymi ze względu na tę właściwość można spotkać się z pojęciem samorodków złota lub srebra).