Złoto papierowe czy złoto fizyczne – co się bardziej opłaca?

Inwestycja w złoto możliwa jest na dwa sposoby. Pierwszy, bezpośredni, polega na zakupie fizycznie rozumianego kruszcu w formie sztabek lub monet. Drugi to zakup instrumentów finansowych, których wycena jest powiązana z rynkiem złota. Jakie są wady i zalety obu tych rozwiązań i na którą z tych metod warto się zdecydować?

Złoto papierowe – co to jest?

W największym skrócie złotem papierowym można określić papiery wartościowe oparte na cenie złota. W tym przypadku inwestor nie kupuje złota jako takiego, tylko produkty finansowe, których wartość jest powiązana z rynkową ceną kruszcu. Papierowym złotem możemy nazwać na przykład akcje spółek wydobywających złoto i obracających nim w różny sposób.

Przez złoto papierowe współcześnie rozumie się często fundusze ETF (ang. Exchange Traded Fund), czyli otwarte fundusze inwestycyjne notowane na giełdzie. ETF-y naśladują wyniki (zmiany cen) konkretnych aktywów lub surowców, np. złota – jeśli wycena tego metalu idzie w górę o 5%, o podobną wartość wzrośnie cena złota papierowego (choć nie musi to być dokładnie taka wartość). Oznacza to, że – podobnie jak kupując fizyczne sztabki lub monety – inwestor może zarobić, gdy ceny złota rosną, ale też stracić w czasie spadków notowań (mimo że nie posiada fizycznie rozumianych produktów).

Złoto papierowe – ryzyko związane z inwestycją

W idealnej sytuacji ETF-y na złoto powinny mieć pokrycie w fizycznie rozumianym kruszcu, w praktyce jednak często się tak nie dzieje. Funduszy, które posiadają zabezpieczenie w kruszcu w 100%, jest relatywnie niewiele. Większość posiada takie zabezpieczenie jedynie w części (rezerw złota jest znacznie mniej niż złota papierowego, tzn. wyemitowanych jednostek ETF).

Wiąże się to z ryzykiem dla inwestorów, ponieważ jeśli wszyscy właściciele kontraktów zwrócą się o zamianę papierowego złota na fizyczne, kruszcu po prostu nie wystarczy dla każdego. Taka sytuacja może wydarzyć się na przykład w wyniku dużego kryzysu, czy wydarzenia wprowadzającego na rynku duży poziom niepewności.

Na rynku funkcjonują także ETF-y, które wcale nie są zabezpieczone fizycznym kruszcem, tylko innymi formami zawierania zobowiązań z różnymi podmiotami. Tutaj również istnieje ryzyko, że w sytuacji kryzysowej, któryś z podmiotów zaangażowanych w cały proces może okazać się niewypłacalny.

Inwestycja w złoto papierowe może mieć również formę kontraktów CFD (ang. Contract For Difference), czyli kontraktów na różnicę. Mówiąc najprościej, to handel opierający się na wahaniach cenowych – możliwość zakładania, czy cena złota spadnie, czy wzrośnie. Zyski wypracowuje się, jeśli prognozy okazały się prawidłowe, w wariancie przeciwnym traci się część kapitału. Tego rodzaju inwestycja polega wprost na spekulowaniu cenami złota i jest obarczona relatywnie dużym ryzykiem.

Złoto papierowe – wady i zalety

Najważniejsze zalety złota papierowego:

• Wygoda – możliwość prowadzenia transakcji zdalnie, w systemie komputerowym.
• Brak kosztów związanych z fizycznym przechowywaniem złota (zakup sejfu, koszty skrytki bankowej lub innych zabezpieczeń).
• Brak ryzyka związanego z zakupem nieautentycznego złota lub ewentualną kradzieżą zgromadzonego kruszcu.

Z kolei najważniejsze wady złota w formie papierowej, to:

• Dodatkowe koszty związane np. z otwarciem i prowadzeniem rachunku maklerskiego/brokerskiego, prowizjami itd.
• Relatywnie duże ryzyko inwestycji (w porównaniu do złota fizycznego).
• Wymaga od inwestora dodatkowej wiedzy w zakresie zakupu i sprzedaży produktów finansowych.
• Mniejsza anonimowość inwestora (cyfrowe transakcje są szczegółowo rejestrowane).
• Brak udogodnień podatkowych właściwych dla fizycznego złota (o czym szerzej w dalszej części tekstu).

Wszystko to sprawia, że złoto papierowe często wybierane jest jako inwestycja krótkoterminowa. Z kolei, aby zachować wartość pieniądza w dłuższej perspektywie czasu, warto rozważyć fizyczny kruszec.

Inwestycja w złoto fizyczne – na czym polega i co warto wiedzieć?

Fizyczne złoto inwestycyjne sprzedawane jest w formie sztabek i monet bulionowych. W tej pierwszej grupie znajdziemy duże sztaby o wadze pół- lub jednego kilograma, a także wyroby o znacznie niższej masie, zaczynając już od 1 grama. Wszystko to sprawia, że w kruszec można zainwestować, posiadając już około 300 zł. Monety bulionowe emitowane są najczęściej w wadze 1 uncji trojańskiej (31,1 g), ale podobnie jak w przypadku sztabek, dostępne są produkty mniejsze, proporcjonalnie tańsze.

Złoto fizyczne charakteryzuje się dużą płynnością (można je łatwo i szybko kupić lub sprzedać), a jego wysoka wartość jest respektowana na całym świecie. Posiadając kruszec w formie fizycznej, inwestor jest też niezależny od systemu bankowego – w przypadku jego niewydolności lub wprowadzenia regulacji ograniczających dostęp do gotówki (np. limitów wypłat), ma on bezpośredni dostęp do kapitału zgromadzonego w formie kruszcu.

Złoto jest też walutą uniwersalną – można wymienić je na inne waluty lub określone dobra w dowolnym miejscu. Również w sytuacji różnego rodzaju kryzysów związanych np. z dewaluacją tradycyjnego pieniądza (w wyniku zdarzeń geopolitycznych, utraty konkurencyjności gospodarki, czy wysokiej inflacji).

Inwestycję w złoto fizyczne warto traktować długoterminowo – w krótkich okresach jego ceny mogą się wahać (co wykorzystuje się na przykład we wspomnianych funduszach CFD), w długiej perspektywie jednak stabilnie rosną. Z tego powodu fizyczny kruszec pozwala zabezpieczyć siłę nabywczą pieniędzy w czasie i ochronić je przed działaniem inflacji.

Złoto fizyczne czy papierowe? Co wybrać?

Papierowe złoto jest wygodną formą inwestowania, ale – jak wspomnieliśmy – wiąże się z ryzykiem. Z tego względu częściej wybierane są jako inwestycja krótkoterminowa. Z kolei fizyczne złoto pozwala zachować wartość pieniędzy w czasie i jest bardzo dobrym zabezpieczeniem na wypadek kryzysów gospodarczych i niespodziewanych zdarzeń. Ryzyko straty jest w tym przypadku minimalne (choć nie jest to również sposób na spektakularne zyski).

Wśród zalet złota fizycznego w odniesieniu do papierowego możemy wymienić dodatkowo:

• Przejrzyste zasady kupna i sprzedaży – rynek fizycznego złota jest w dużym stopniu sprofesjonalizowany i uregulowany, m.in. przez takie instytucje jak LBMA, które akredytują wiarygodnych producentów.
• Handel złotem fizycznym opiera się na jasnych zasadach – sztabki i monety mają standaryzowaną wagę, formę, oznaczenie masy i czystości kruszcu. Wiele produktów jest sprzedawana na całym świecie, przez co są rozpoznawalne i uznawane w każdym zakątku globu.
• Znacznie większa anonimowość niż w przypadku transakcji online (właściciel złota sam decyduje o miejscu jego przechowywania).
• Niezależność – inwestycja nie opiera się na zaufaniu do instytucji, która obraca naszymi środkami, dlatego nie ryzykujemy jej bankructwem czy niewypłacalnością w kryzysowych momentach.
• Udogodnienia podatkowe – złoto fizyczne jest zwolnione z podatku VAT, a dodatkowo jego zakup może być traktowany jako przechowanie kapitału, a nie inwestycja nastawiona na zysk. Taka interpretacja oznacza, że po upływie 6 miesięcy od sprzedaży z zyskiem, nie trzeba odprowadzać podatku od wzbogacenia się. Przeczytaj więcej: Sprzedaż złota a podatek. 

Wybór formy inwestowania w złoto jest zawsze indywidualną decyzją inwestora. Warto wcześniej rozważyć wady i zalety obu opisanych rozwiązań, a także określić cel inwestycji, którym może być zarobek w krótkim terminie lub też zabezpieczenie kapitału przed ryzykiem.