2025-08-05

Na czym polega grading monet?

Autor: Marcin Walczak

Grading to profesjonalna ocena stanu zachowania monety, a także innych jej parametrów, ważnych dla określenia jej wartości. Jak dokładnie wygląda ten proces, w jakich sytuacjach się go wykonuje i czy jest przydatny w ocenie wartości monet inwestycyjnych?

Grading monet – według określonych zasad

Grading to ocena wyrobu w wielu aspektach – uwzględnia jakość bicia, estetykę, połysk i ewentualne zużycie (w tym wady, np. odpryski, obecność osadów). Ocena ma charakter opisowy lub numeryczny. Najbardziej znaną jest skala Sheldona, w której monetom przypisuje się wartości od 1 (moneta niemal całkowicie zniszczona) do 70, stan idealny tzw. mint state.

Grading jest przydatny przede wszystkim w numizmatyce – pozwala ocenić wartość kolekcjonerską wyrobu, potwierdzić jej autentyczność, a dzięki temu prawidłowo go wycenić. Często w ramach usługi możliwe jest zabezpieczenie wyrobu w specjalnym kapslu gradingowym (na podobnej zasadzie jak zabezpieczenie sztabek w certipacku, ale umieszcza się tu informację o stanie zachowania).

Jakie parametry bierze się pod uwagę w gradingu?

Grading monet obejmuje najczęściej:

Ocenę stanu zachowania – pod względem zużycia, powierzchni, połysku, jakości detali i estetyki.
Ocenę autentyczności – potwierdzenie, że moneta nie została sfałszowana, zawiera deklarowaną masę i czystość kruszcu.
Nadanie klasy (oceny) w skali gradingowej – jak już powiedzieliśmy, często wg najpopularniejszej skali Sheldona.
Zamknięcie w kapslu ochronnym i nadanie certyfikatu – w zależności od firmy, która przeprowadza grading.

Wszystko to sprawia, że monety po gradingu cieszą się większym zaufaniem kolekcjonerów i inwestorów – ponieważ ich jakość została potwierdzona przez niezależny podmiot. Jak już wspomnieliśmy, dotyczy to przede wszystkim monet kolekcjonerskich, monety bulionowe (inwestycyjne), zwłaszcza te globalnie rozpoznawalne i emitowane w dużych nakładach, łatwiej zweryfikować. Można to zrobić przez analizę wzoru, wagi i wymiarów, często przy pomocy tak prostych narzędzi jak linijka mennicza.

Przeczytaj więcej:

Standard Sheldona w gradingu monet

Najbardziej rozpowszechniony na świecie jest standard Sheldona, opracowany w 1949 roku przez amerykańskiego numizmatyka Williama H. Sheldona. Początkowo używana była głównie do oceny złotych i srebrnych monet Stanów Zjednoczonych, jednak z czasem zaczęto stosować ją do monet kolekcjonerskich i używać w skali całego globu.

Skala Sheldona podzielona jest umownie na dwie części. Pierwsza (ocena od 1 do 59) obejmuje monety, które znajdowały się w obiegu, przez co widać na nich ślady użytkowania.

1-9 – stan bardzo zły, z niewyraźnymi detalami i uszkodzeniami,
10-39 – stan słaby do średniego, detale monety są widoczne niewyraźnie,
40-59 – monety mogą mieć drobne ślady zużycia, jednak posiadają wyraźne detale i czytelny relief (wypukły wzór).

Z kolei monety w zakresie od 60 do 70 to monety w stanie menniczym – które nie funkcjonowały w szerokim obiegu lub funkcjonowały w nim bardzo krótko, zachowanie w stanie bardzo dobrym lub idealnym. Charakteryzuje je doskonały połysk i wyraźne detale. W tym przedziale ocena przedstawia się następująco:

60-62 – monety w bardzo dobrym stanie, które mogą mieć jednak niewielkie defekty powierzchni lub nieidealny połysk,
63-66 – bardzo dobre do stanu menniczego, z drobnymi wadami,
67-69 – niemal idealne, z minimalnymi defektami, widocznymi w bardzo dużym powiększeniu,
70 – stan idealny, moneta bez jakichkolwiek skaz, często oceniana pod mikroskopem.

Ocena monet wg skali Edmunda Kopickiego

Warto wspomnieć, że – obok standardu Sheldona – w ocenie monet wykorzystuje się również inne metody. W polskim środowisku numizmatycznym popularna jest skala Edmunda Kopickiego, która składa się z siedmiu oznaczeń:

I – stan menniczy (SM). Moneta nie funkcjonowała w szerokim obiegu, brak śladów użycia, pełny połysk menniczy.
II – stan znakomity (ZN). Bardzo nieznaczne ślady kontaktu z innymi monetami (funkcjonowania w obiegu), niemal idealny stan.
III – stan bardzo piękny. Drobne przetarcia i lekkie zużycie widoczne tylko na najwyższych punktach reliefu.
IV – stan piękny. Widoczne ślady krótkotrwałego obiegu lub przechowywania, detale wciąż czytelne.
V – stan bardzo dobry. Większe przetarcia, niektóre drobne szczegóły mogą być zatarte, ale większość detali pozostaje czytelna.
VI – stan dobry. Wyraźne ślady dłuższego używania monety w obiegu, silne przetarcia, część detali niewidoczna.
VII – stan zły. Moneta istotnie zużyta, większość detali niewidoczna, co znacznie utrudnia lub uniemożliwia identyfikację.

Jakie metody analizy wykorzystują specjaliści?

Grading monet zazwyczaj opiera się na:

wizualnej analizie pod mikroskopem – ocenia się rysy, ścieranie powierzchni i detale reliefu,
porównaniu z wzorcami – moneta jest zestawiana z innymi egzemplarzami tej samej emisji, dokumentacji fotograficznej, dostępnych materiałach pozwalających porównywać wyroby numizmatyczne,
systemach weryfikacji eksperckiej – grading jest często potwierdzany przez kilku niezależnych specjalistów. Dotyczy to szczególnie monet o potencjalnie wysokiej wartości.

Trzeba pamiętać, że w zależności od podmiotu przeprowadzającego grading, analiza ta może przebiegać inaczej, z wykorzystaniem różnych metod i narzędzi.

Grading a monety inwestycyjne

Jak już wspomnieliśmy, grading jest szczególnie przydatny w przypadku monet kolekcjonerskich i rzadkich. Ogranicza subiektywny aspekt wyceny i ryzyko niedoszacowania lub przeszacowania wartości. Potwierdza autentyczność, zgodność z deklarowanymi parametrami i względnie obiektywny status rynkowy. Tak zweryfikowane monety łatwiej sprzedać, a sprawdzone produkty chronią interesy kupujących i sprzedających – zwiększając transparentność całego procesu.

Warto pamiętać, że nie każda moneta wymaga gradingu – zwykle nie jest potrzebny w przypadku monet bulionowych, ponieważ ich autentyczność czy pochodzenie można relatywnie łatwo zweryfikować. Dodatkowo są to monety inwestycyjne (ich wartość zależy w ogromnej większości od rynkowej ceny kruszcu w nich zawartego). Tymczasem monety kolekcjonerskie i różnego typu numizmaty są znacznie rzadsze, a w ich wycenie uwzględnia się więcej parametrów (m.in. rzadkość występowania, stan zachowania wzoru oraz unikalność emisji).